Nowelizacja kosztów w procedurze egzekucyjnej w administracji

Geneza najnowszej nowelizacji mieści się w przełomowym w swej treści orzeczeniu Trybunału Konstytucyjnego, tj. wyroku Trybunału Konstytucyjnego z 28 czerwca 2016 r. (sygn. SK 31/14). W skardze konstytucyjnej, której przedmiot dotyczył jednak tylko opłaty za czynność zajęcia „innych wierzytelności” (np. udziałów), podniesiono, że opłaty za szereg czynności są ustalone procentowo, w braku określenia opłaty maksymalnej – bez względu na rezultat czynności i to, czy dłużnik dobrowolnie uiścił egzekwowaną należność – są niezgodne z konstytucją. We wskazanym wyżej wyroku Trybunał Konstytucyjny stwierdził, że przepisy określające wysokość opłaty za czynności egzekucyjne związane z zajęciem „innych wierzytelności” oraz opłaty manipulacyjnej – w zakresie, w jakim nie określają maksymalnej wysokości opłaty za dokonane czynności egzekucyjnej – są niezgodne z konstytucją. Ponadto Trybunał wskazał, że niezgodne z Konstytucją RP są przepisy, które nie przewidują możliwości obniżenia tych opłat w razie umorzenia postępowania egzekucyjnego z uwagi na dobrowolną zapłatę egzekwowanej należności po dokonaniu czynności egzekucyjnych.Trybunał doszedł też do wniosku, że opłaty te realizują w nadmiernym stopniu funkcję represyjną i wyraził pogląd o  konieczności ograniczenia nadmiernej ingerencji.Co ciekawe Trybunał Konstytucyjny nie skorzystał z prawa do uchylenia zakwestionowanego przepisu a jedynie ograniczył się do wskazania jego niekonstytucyjności. Tym samym, w braku takiego rozstrzygnięcia i innych regulacji które odpowiednio unormowałaby zagadnienie organy egzekucji administracyjnej w dalszym ciągu stosowały „tradycyjne” rozwiązania w naliczaniu opłaty. Samo zaś rozstrzygnięcie Trybunału Konstytucyjnego  w świetle kontynuowanej praktyki stało się podstawą do wszczynania postępowań w zakresie wznawiania postępowań w sprawie kosztów zakończonych już postępowań egzekucyjnych. Wynikiem rozstrzygnięcia stało się jednak przyjęcie założenia o konieczności zachowania racjonalnej zależności (proporcjonalności) między wysokością opłat a czynnościami organów, za podjęcie których opłaty te zostały naliczone.Należy zatem przyjąć, że tego rodzaju zależność będzie zachowana wówczas, gdy opłaty za czynności egzekucyjne i opłata manipulacyjna będą naliczane proporcjonalnie do kwoty uzyskanej w wyniku czynności egzekucyjnych z zastrzeżeniem, że nie mogą być mniejsze od kwot minimalnych wskazanych w ustawie.Skoro zobowiązany winien uiszczać opłaty za czynności egzekucyjne, w wyniku których doszło do wyegzekwowania całości lub części należności, to brak podstaw do pobierania opłat za czynności egzekucyjne w przypadku dobrowolnego uiszczenia należności przez zobowiązanego – w takiej sytuacji nie można wskazać czynności egzekucyjnej, w której wyniku doszło do wyegzekwowania części lub całości należności. Możliwe jest natomiast w takiej sytuacji pobranie opłaty manipulacyjnej w minimalnej wysokości – pod warunkiem że doszło do zastosowania jakiegokolwiek środka egzekucyjnego wobec zobowiązanego, nawet jeżeli okazał się on nieskuteczny.

                W konsekwencji ustawodawca dostrzegł konieczność odpowiedniej zmiany w regulacjach dotyczących zasad naliczania i zarządzania kosztami egzekucji administracyjnych.W dniu 20 lutego 2021r. wchodzi zatem w życie kolejna, bardzo obszerna nowelizacja ustawy o postępowaniu egzekucyjnym w administracji.  Nowelizowane są przepisy dotyczące kosztów powstających w prowadzonym postępowaniu egzekucyjnym. Jednocześnie wraz z nowymi przepisami ustawy merytorycznej w życie wchodzi cały szereg przepisów wykonawczych.

Pierwszą zmianą jest redefinicja kosztów postępowania egzekucyjnego. Stosownie do regulacji art. art.  64c ustawy o postępowaniu egzekucyjnym w administracji koszty postępowania administracyjnego stanowią  opłata manipulacyjna, opłata egzekucyjna, opłata za czynności egzekucyjne i wydatki egzekucyjne stanowią koszty egzekucyjne.

Pierwszą składową kosztów egzekucji jest opłata manipulacyjna. Stosownie do regulacji art. 64 § 1 ustawy, organ egzekucyjny pobierze opłatę manipulacyjną za wszczęcie postępowania egzekucyjnego dotyczącego należności pieniężnej. Opłata manipulacyjna stanie się zatem swego rodzaju wynagrodzeniem za podjęcie czynności przez organ egzekucyjny. Jeśli czynności stricto formalne, sprowadzające się de facto do wykonania obowiązków wskazanych w art. 29 wykażą przeszkody do wszczęcia egzekucji, opłata manipulacyjna wyniesie de facto 40 zł. Jeżeli po zakończeniu czynności formalnych sprawa zostanie skierowana do egzekucji administracyjnej opłata ta ulegnie  podwyższeniu i wyniesie 100 zł.

Stosownie do § 2 powołanego przepisu obowiązek zapłaty opłaty manipulacyjnej powstanie z chwilą wszczęcia postępowania egzekucyjnego, oddzielnie od każdego tytułu wykonawczego.

Obowiązek zapłaty opłaty manipulacyjnej nie powstanie:

1) gdy należność pieniężna, odsetki z tytułu niezapłacenia jej w terminie i koszty upomnienia zostaną zapłacone lub umorzone w całości przed wszczęciem egzekucji administracyjnej;

2) w przypadku przekształcenia się zajęcia zabezpieczającego w zajęcie egzekucyjne, jeżeli zabezpieczone w wyniku zajęcia zabezpieczającego środki pieniężne wystarczają na pokrycie w całości dochodzonej w postępowaniu egzekucyjnym należności pieniężnej i odsetek z tytułu niezapłacenia jej w terminie;

3) w przypadku ponownego wszczęcia postępowania egzekucyjnego.

Kolejna składową kosztów egzekucyjnych jest opłata egzekucyjna.  Zgodnie z art. 64 §  4 omawianej ustawy, organ egzekucyjny pobierze w egzekucji należności pieniężnej opłatę egzekucyjną w wysokości 10% wyegzekwowanych środków pieniężnych pomniejszonych o koszty egzekucyjne, o których mowa w art. 115 § 1 pkt 1-1c. Maksymalna wysokość opłaty egzekucyjnej wyniesie 10% wyegzekwowanych: należności pieniężnej, odsetek z tytułu niezapłacenia jej w terminie naliczonych na dzień wystawienia tytułu wykonawczego i kosztów upomnienia, nie więcej jednak niż 40 000 zł.

W przypadku tzw. „dobrowolnej” zapłaty należności pieniężnej, odsetek z tytułu niezapłacenia jej w terminie lub kosztów upomnienia organowi egzekucyjnemu lub wierzycielowi przez zobowiązanego lub przez podmiot wymieniony w art. 71ca § 1 pkt 3 i 5, po wszczęciu egzekucji administracyjnej, organ egzekucyjny pobierze opłatę egzekucyjną w wysokości 5% uzyskanych w ten sposób środków pieniężnych, pomniejszonych o koszty egzekucyjne, o których mowa w art. 115 § 1 pkt 1-1c. Maksymalna wysokość opłaty egzekucyjnej wyniesie 5% uzyskanej w ten sposób: należności pieniężnej, odsetek z tytułu niezapłacenia jej w terminie naliczonych na dzień wystawienia tytułu wykonawczego i kosztów upomnienia, nie więcej jednak niż 20 000 zł. Będzie to zatem swego rodzaju przywilej dla zobowiązanych chcących samodzielnie uregulować należność w ramach egzekucji administracyjnej bez konieczności generowania przez organ egzekucji czynności prowadzących do zastosowania środków egzekucyjnych.

Warto pamiętać przy tym, iż zgodnie z brzmieniem art. 64 § 4 ustawy o postępowaniu egzekucyjnym w administracji,  maksymalną wysokość opłat egzekucyjnych, o których mowa w § 4 i 5, będzie stosowana odrębnie dla każdego tytułu wykonawczego. W przypadku wyegzekwowania lub uzyskania środków pieniężnych na zaspokojenie należności pieniężnych, odsetek z tytułu niezapłacenia ich w terminie i kosztów upomnienia dochodzonych na podstawie więcej niż jednego tytułu wykonawczego, opłata egzekucyjna zostanie podzielona proporcjonalnie do wysokości należności pieniężnej, odsetek z tytułu niezapłacenia jej w terminie i kosztów upomnienia wyegzekwowanych lub uzyskanych na podstawie jednego tytułu wykonawczego.

Obowiązek zapłaty opłaty egzekucyjnej powstanie z chwilą:

1) wyegzekwowania należności pieniężnej, odsetek z tytułu niezapłacenia jej w terminie lub kosztów upomnienia;

2) zapłaty po wszczęciu egzekucji administracyjnej organowi egzekucyjnemu lub wierzycielowi należności pieniężnej, odsetek z tytułu niezapłacenia jej w terminie lub kosztów upomnienia;

3) wydania postanowienia o podjęciu zawieszonego postępowania egzekucyjnego w przypadku, gdy w okresie tego zawieszenia należność pieniężna, odsetki z tytułu niezapłacenia jej w terminie lub koszty upomnienia zostały przekazane organowi egzekucyjnemu przez dłużnika zajętej wierzytelności lub zapłacone przez zobowiązanego lub przez podmiot wymieniony w art. 71ca § 1 pkt 3 i 5.

Obowiązek zapłaty opłaty egzekucyjnej nie powstanie, jeżeli:

1) należność pieniężna, odsetki z tytułu niezapłacenia jej w terminie, opłata prolongacyjna, o której mowa w art. 57 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa, i koszty upomnienia zostały zapłacone wierzycielowi w okresie zawieszenia postępowania egzekucyjnego z przyczyny, o której mowa w art. 56 § 1 pkt 1;

2) należność pieniężna, odsetki z tytułu niezapłacenia jej w terminie i koszty upomnienia zostały zapłacone przez podmiot wymieniony w art. 71ca § 1 pkt 1, 2 i 4.

                Kolejną składową kosztów postępowania egzekucyjnego będzie opłata za dokonaną czynność egzekucyjną.  Stosownie do treści art. 64 §  10,  organ egzekucyjny w egzekucji należności pieniężnych pobierze opłatę w wysokości 20 zł za każdą dokonaną czynność egzekucyjną, tj:

1) spisanie na miejscu u zobowiązanego protokołu o stanie majątkowym zobowiązanego;

2) spisanie protokołu o udaremnieniu przez zobowiązanego przeprowadzenia egzekucji.

Obowiązek zapłaty opłaty za czynności egzekucyjnepowstanie z chwilą podpisania przez pracownika obsługującego organ egzekucyjny odpowiednio protokołu o stanie majątkowym zobowiązanego i protokołu o udaremnieniu przez zobowiązanego przeprowadzenia egzekucji. Opłata za czynności egzekucyjne będzie pobierana jednorazowo i dzielona proporcjonalnie do liczby wierzycieli, którzy wystawili tytuły wykonawcze, na podstawie których organ egzekucyjny spisał protokół o stanie majątkowym zobowiązanego i protokół o udaremnieniu przez zobowiązanego przeprowadzenia egzekucji.

                Osobną kategorię kosztów egzekucyjnych stanowić będą wydatki. Zgodnie z art.  64b §   1  wydatkami egzekucyjnymi będą koszty faktycznie poniesione przez organ egzekucyjny w związku z prowadzeniem postępowania egzekucyjnego, a w szczególności będą to kwoty faktycznie wydatkowane na opłacenie:

1) przejazdu i delegacji poborcy lub egzekutora;

2) przewozu, załadowania, rozładowania, przechowania, utrzymania i dozoru zwierząt oraz ruchomości odebranych albo usuniętych z opróżnionych budynków, lokali i pomieszczeń;

3) przymusowego otwarcia środków transportu, pomieszczeń i schowków;

4) należności świadków, biegłych i rzeczoznawców;

5) ogłoszenia w prasie;

6) sporządzenia dokumentów;

7) prowadzenia zarządu zajętej nieruchomości;

8) prowizji i opłat pobieranych w związku z realizacją zajęcia przez dłużnika zajętej wierzytelności lub przekazywaniem dochodzonych kwot do organu egzekucyjnego;

9) kosztu uzyskania informacji o majątku dłużnika;

10) wykonania zastępczego;

11) zastosowania przymusu bezpośredniego;

Od 20 lutego katalog wydatków zostanie rozszerzony o kolejne pozycje do których będą się zaliczać

12)  koszty pokrycia opłaty sądowej od wniosku o wpis w księdze wieczystej;

13)  koszty pokrycia opłaty sądowej od wniosku o wpis w Krajowym Rejestrze Sądowym, o którym mowa w art. 55a ust. 1;

14) koszty uzyskania dokumentów lub informacji niezbędnych do prowadzenia postępowania egzekucyjnego;

15)  koszty przesłania pism organu egzekucyjnego sporządzonych w ramach podejmowanych czynności egzekucyjnych w wysokości odpowiadającej najniższej wysokości opłaty pobieranej przez operatora pocztowego na podstawie umowy o świadczenie usługi pocztowej odpowiednio za polecenie przesyłki rejestrowanej lub poleconej;

16)  koszty przesłania zawiadomienia o zajęciu wierzytelności z rachunku bankowego i innych pism w ramach egzekucji z rachunku bankowego za pośrednictwem systemu teleinformatycznego obsługującego zajęcie wierzytelności z rachunku bankowego;

17) koszty przesłania właściwemu organowi prowadzącemu rejestrację zawiadomienia o dokonanym zajęciu środka transportu podlegającego rejestracji;

18) koszty udzielania pomocy lub asystowania przy wykonywaniu czynności egzekucyjnych przez Policję, Służbę Ochrony Państwa, Straż Graniczną, Agencję Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencję Wywiadu, Żandarmerię Wojskową, wojskowy organ porządkowy, Służbę Kontrwywiadu Wojskowego, Służbę Wywiadu Wojskowego i Centralne Biuro Antykorupcyjne.

Przez wydatki egzekucyjne rozumiane będą również koszty przekazania wyegzekwowanych kwot w postępowaniu egzekucyjnym prowadzonym na podstawie jednolitego tytułu wykonawczego albo zagranicznego tytułu wykonawczego.

Stosownie do treści art. 66 ustawy, Wierzyciel będzie ponosił wydatki związane z

1) przekazaniem mu:

a) wyegzekwowanych lub uzyskanych środków pieniężnych,

b) wyegzekwowanego przedmiotu;

2) wyegzekwowaniem lub uzyskaniem przez organ egzekucyjny na rzecz tego wierzyciela środków pieniężnych przy użyciu terminala płatniczego.

Zasadą będzie, iż wydatki organ egzekucyjny pokryje z wyegzekwowanych kwot.

Ustawodawca nie powiedział jeszcze ostatniego słowa w kwestii zmian w procedurze egzekucji administracyjnej. Już za rogiem czeka na wierzycieli i organy egzekucji nowelizacja dotycząca opłaty komorniczej, ale to będzie przedmiotem kolejnego artykułu.

Prowadzący

Małgorzata Czartoryska

Prawnik, absolwent Uniwersytetu Wrocławskiego. W 1999r. ukończyła aplikację administracyjną. Wykładowca przedmiotów prawniczych Wyższej Szkoły Bankowej we Wrocławiu oraz Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu, współpracownik licznych firm szkoleniowych, certyfikowany trener z wieloletnim doświadczeniem z powodzeniem szkolący pracowników ministerstw (min. Ministerstwo Budownictwa), organów kontroli finansowej, UOKiK urzędów wojewódzkich, urzędów miast i gmin, starostw, jednostek organizacyjnych jednostek samorządu terytorialnego, urzędów i izb skarbowych, radców prawnych, komorników sądowych. Stały trener Najwyższej Izby Kontroli. Autor licznych publikacji poświęconych zagadnieniom samorządu. Współpracownik Wydawnictw prawniczych takich jak Pro-Lex, Infor i Beck Platforma Edukacyjna Project System.
Autor poradnika dla gmin „Egzekucja administracyjna opłaty śmieciowej”. Swe szkoleniowe zainteresowania poświęca głównie egzekucji administracyjnej, postępowaniom administracyjnym i podatkowym, finansom publicznym oraz ochronie danych osobowych i dostępowi do informacji publicznej.  Z racji  zatrudnienia w administracji finansowej w praktyce zajmuje się zagadnieniami egzekucji administracyjnej, postępowaniami administracyjnymi i podatkowymi, procedurami kontroli zarządczej oraz zagadnieniami odpowiedzialności za naruszenia finansów publicznych. W związku z pełnieniem obowiązków rzecznika prasowego i ABI posiada szeroką wiedze w zakresie ochrony danych osobowych i dostępu do informacji publicznej. Prowadzi audyt ochrony danych osobowych w takich jednostkach jak placówki oświatowe, szpitale, urzędy administracji publicznej. W 2015 r. uzyskała uprawnienia audytora wewnętrznego Systemów Zarządzania Bezpieczeństwem Informacji wg. Normy ISO 27001.

Cena:  450 zł +23% VAT – koszt udziału w transmisji on-line jednej  osoby.

Cena obejmuje: uczestnictwo w zajęciach on-line, materiały szkoleniowe przesłane mailowo oraz certyfikat BDO.

Jak to działa?

  • Zgłaszamy się do udziału w zajęciach, wypełniając formularz zgłoszeniowy
  • Ok. 3  dni przed terminem rozpoczęcia zajęć, wysyłamy do Państwa indywidualny kod dostępu i link do zajęć 
  • Mailowo przesyłamy Państwu również materiały szkoleniowe
  • Logujecie się Państwo zgodnie z wskazanymi dniami i godzinami szkoleń na podane w mailu dane
  • Podczas szkolenia macie Państwo możliwość zadawania pytań na czacie.

*Cena bez VAT dla opłacających szkolenie w co najmniej 70% ze środków publicznych
Uczestników, których dot. zwolnienie z VAT prosimy o zaznaczenie właściwego punktu w oświadczeniu na formularzu.

Prosimy o dokonanie płatności przed szkoleniem po otrzymaniu pisemnego potwierdzenia oraz faktury pro-forma, podając w tytule numer faktury pro-forma

*Organizator zastrzega sobie prawo do zmiany terminu szkolenia  lub jego  odwołania oraz zmiany wykładowcy z przyczyn od niego niezależnych.

Warunki rezygnacji:
Rezygnację przyjmujemy najpóźniej na 2 dni przed szkoleniem w formie pisemnej. Rezygnacja w późniejszym terminie wiąże się z koniecznością pokrycia kosztów w 100%. Nieobecność na szkoleniu nie zwalnia z dokonania opłaty.